تأثیر آداب معنوی بر طراحی و نقش پردازی سفالینه های قرن سوم تا هفتم هجری در ایران

چکیده عوامل متعددی بر شکل¬گیری هنر ایران موثر بوده¬¬ است. یکی از این عوامل، حضور دین اسلام در جامع? ایران است. دین اسلام با آدابمعنوی خود، نگاه تربیتی جدیدی را بنیاد نهاد و تحولات عمیقی در آثار هنری به وجود آورد. از جمله این آثار هنری، سفال¬ها است،که رد پای این تأثیرات را به خوبی نشان می¬دهد. مسئله¬ای که در این میان مطرح می¬شود، نشانه¬های مهم آداب معنوی دین اسلام است کهدر نقوش سفال¬ها به کار رفته¬اند.مسئله¬ای که در این میان پیش می¬آید، این است که، آداب معنوی، از چه طریقی به تفکرات هنرمندان آن زمان راه یافته و تا چه حد، در ذهن و اثر او نقش داشته است.این تأثیرات چه تغییراتی را، در هنر ایران اعمال کرده¬اند. این پژوهش، باهدف کلیِ شناخت تأثیر¬ات آداب معنوی اسلام، بر نقوش سفال¬های قرن سوم تا هفتم هجری در ایران، صورت می گیرد و در صدد بیان تأثیرگذارینشانه¬های آداب معنوی اسلامی در سفال¬هاست. پژوهش از نوع کیفی است که با روش توصیفی-تحلیلی انجام می¬شود. به منظور تحلیل نقوش، تصاویر به دست آمده از چهار موز? رضا عباسی، آبگینه، لوور و موز? ملی کویت، بر اساس شاخصه¬های آداب معنوی، طبقه¬بندی شده¬ و جهت بررسی بهتر نقوش ظروف، از نرم افزار «photoshop» استفاده گردیده است. نتایج، بیانگر این است که، آداب معنوی از طریق نشانه¬هایی، در نقوش سفال¬ها تأثیر گذاشته¬ است. تداخل سنت¬ها و فرهنگ¬ها باعث ایجاد نوعی تنوع در ترسیم نقوش شد که آن را تا حد سبکی فردی، پیش برده است.نشانه¬های آداب معنوی، با گذشت زمان در هنر دینی تکامل یافت و قدرتمند¬تر شد، اما در هنر مردمی علاوه بر تکامل با سنت¬ها و فرهنگ پیشین ادغام گردید و هیچ¬گاه این پیوند گسسته نشد.می¬توان گفت، تمامی این نشانه¬ها، به نوعی، با اصل وحدت در ارتباط است. کلمات کلیدی: هنر اسلامی، آداب معنوی، سفال قرن سوم تا هفتم ه.ق، سفال ایران، نقوش سفال.